VILLAGES OF LAURI

  ལའུ་རི་གཡུས་ཚན་ཆགས་ཚུལ་དང་མིང་།

 









བསམ་གྲུབ་ལྗོངས་མཁར་ཆ་འོག་ ལའུ་རི་རྒེད་འོག་གི་མངའ་འོག་ལུ་ གཡུས་ཚན་བསྡོམ་ ༡༥ ལྷག་ཙམ་ཡོདཔ་ཨིན། གཡུས་ཚན་ངོ་མ་ཚུ་ཡང་ ༡/ལའུ་རི། ༢/མོམ་རིང་། ༣/རོལ་སྣང་། ༤/ཕ་ཇོ་དགོན་པ། ༥/བཟང་ཐིག ༦/དུང་སྨན་མ། ༧/ཚེ་ཕུག ༨/འུང་ཐིག ༩/སེར་ཟོར། ༡༠/པད་པ་ན་དང་། བཅས་ ཡན་ལག་གཡུས་ཚན་ ༥ དེ་ཅིག་ཡོདཔ་ཨིན།

རྒེད་འོང་ནང་འཁོད་ཀྱི་གཡུས་ཚན་སོ་སོའི་མིང་ཚུ་ག་དེ་སྦེ་བཏགས་ཡོདཔ་ཨིན་ན་ཁ་གསལ་སྦེ་བཀོད་ཚུད་པ་ཅིན་ ང་བཅས་རའི་ན་ཆུང་ཚུ་ལུ་ཕན་ཐབས་ཅན་འོང་ནི་ཨིན་རུང་ ད་ལྟོའི་སྐབས་ ལའུ་རི་གཡུས་ཚན་གྱི་སྐོར་ལས་རྐྱངམ་ཅིག་བཀོད་ཡོདཔ་ཨིན།

ལའུ་རི་གཡུས་ཚན་ནང་ལུ་ ཁྱིམ་གུང་ ༣༠༠ ལྷག་ཙམ་ཡོདཔ་ཨིནམ་དང་ ཁྱིམ་ཚུ་གེ་ར་ཉོམ་ཏོག་ཏོ་སྦེ་ཁྱབ་ཡོདཔ་ཨིན། ལའུ་རི་གཡུས་ཚན་འདི་ རྒེད་འོག་ནང་འཁོད་ཀྱི་གཡུས་ཚན་ཚུ་ལས་ མཐོང་ནང་ཅན་གྱི་གཡུས་ཚན་གཅིག་ཨིན། ལའུ་རི་ལས་བལྟཝ་ད་ཉེ་འདབས་ཀྱི་གཡུས་ཚན་ རོལ་སྣང་། མོམ་རིང་། འཇོམས་པ། རམ་འཇར་དགོན་པ། དུང་སྨན་མ། དང་འུང་ཐིག་ཚུ་སེལ་ཏོག་ཏོ་སྦེ་མཐོང་ཚུདཔ་མ་ཚད་ ཨ་མ་ཇོ་མོ་ལས་འབབས་པའི་ཆུ་མོ་ ཇོམོ་རི་ཡང་མཐོང་ཚུགསཔ་ཨིན།

ལའུ་ རི་གཡུས་ཚན་འདི་ གནམ་ལོ་ག་དེམ་ཅིག་ལས་ཆགས་ཡོདཔ་ཨིན་ནའི་སྐོར་ལས་ གཡུས་ཁའི་རྒན་ཤོས་ཚུ་གི་ཡང་བརྟན་ཏོག་ཏོ་སྦེ་བཤད་མ་ཚུགས་ཟེར་ཞུ་ནི། ཨིན་རུང་སློབ་དཔོན་དཀོན་རྒྱས་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ ལའུ་རི་གཡུས་ཚན་གྱི་མི་ཚུ་ མི་རབས་ བདུན་དང་བརྒྱད་ (ལོ་ངོ་༢༠༠) ཀྱི་ཧེ་མ་ བཀྲིས་སྒང་མངའ་འོག་གི་གཡུས་ཚན་ ཡོན་ཕུག་ལ། ཨོ་ཟོ་རོང་། དང་ བསམ་མཁར། ཚུ་ལས་ ས་གཞི་ལེགས་ཤོམ་འཚོལ་ཏེ་འོང་ཡོད་པའི་ལོ་བརྒྱུད་ཚུ་བཤད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་བསྒང་མི་ཚུ་ ཇོ་མོ་རིའི་མཐའ་མར་ མར་འཕེལ་འུང་ཟེར་ས་ལུ་གཡུས་ཆགས་ཏེ་སྡོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།  ཨིན་རུང་ཤུལ་ལས་ ས་གཞི་འཚོལ་ཏེ་ ད་རེས་ལའུ་རི་གཡུས་ཚན་གི་འོག་ལུ་ དུ་ཁ་མ་ནྀ་ ཟེར་ས་ལུ་ གཞིས་ཆགས་ཏེ་སྡོད་ཡོདཔ་ཨིན་པའི་ལོ་བརྒྱུད་ཚུ་བཤད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་ལས་ ཤུལ་མ་འབདཝ་ད་ འདི་ཁ་ལས་ས་གནས་སོ་སོ་ནང་བཀྲམ་འགྱོ་བའི་ལོ་བརྒྱུད་བཤད་དོ་ཡོདཔ་ཨིན།

སློབ་དཔོན་དཀོན་རྒྱས་ཀྱི་གསུངས་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ གནམ་ལོ་ ༡༩༤༩-༡༩༥༧ གི་ནང་ལུ་ རྒྱ་གཞུང་དང་བོད་དམག་འཐོན་པའི་སྐབས་ མི་ཚུ་མ་ཤོས་རང་ རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཁོངས་ འབྲས་ལྗོངས་(sikkim) དང་ཤི་ལོང་(Shillong) ལུ་མགྱོགས་འགྱོ་འགྱོཝ་ཨིན་པས། མཻ་སློབ་དཔོན་ དཀོན་རྒྱས་ཀྱི་གསུངས་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ གནམ་ལོ་ ༡༩༤༩-༡༩༥༧ ལོའི་ནང་ལུ་ ང་བཅས་ལའུ་རི་གཡུས་ཚན་གྱི་མི་སེར་རྐྱངམ་ཅིག་མེན་པར་ ཐ་ན་ཉེས་འདབས་ཀྱི་གཡུས་ཚན་ མོམ་རིང་ དུང་སྨན་མ་དང་ བཟང་ཐིག་ལས་བཅད་དེ་ མི་གེ་ར་ རྒྱ་ནག་དང་རྒྱ་གར་གི་དམག་ལས་འདྲོགས་སྟེ་ རྒྱ་གར་མངའ་འོག་ འབྲས་ལྗོངས་དང་ ཤི་ལོང་ལུ་ མགྱོག་འགྱོ་བའི་ལོ་བརྒྱུད་ཚུ་ཡང་བཤད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་སྦེ་ལོ་བརྒྱུད་ཚུ་བཀོདཔ་ད་ འབྲི་མི་ང་རང་གི་ མཻ་དཀོན་རྒྱས་ཀྱི་ཞབས་སར་ གནམ་ལོ་ ༢༠༠༣ ལུ་ ལའུ་རི་སློབ་གྲྭ་ནང་གནས་སྐབས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་སྦེ་ཕྱག་ཞུ་སྡོདཔ་ད་ དྲིས་ལན་འབད་དེ་འབྲི་བྲིསཔ་ཨིན་ཟེར་ཞུ་ནི།   དམག་རྐྱབ་པའི་ཤུལ་ཚུ་ཡང་ ད་ལྟོ་ང་བཅས་རའི་ ས་གནས་ མར་འཕེལ་འུང་ཆུ་ཐག་སྤོག་ཏོར་ལུ་ དམག་རྐྱབ་པའི་དོང་ཚུ་ཡང་མཐོང་ཚུགསཔ་ཨིན། དེ་ལས་དམག་མཇུག་བསྡུ་བའི་ཤུལ་ལས་ ས་གནས་སོ་སོའི་མི་ཚུ་ལོག་འོང་ཏེ་ རང་རང་སོ་སོའི་ ས་གཞིང་བདག་འཛིན་འབད་དེ་ གཞིས་ཆགས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ལའུ་ རི་ཟེར་ བཏགས་དགོ་པའི་བྱུང་རབས་བཤད་ཚུགས་མི་ རྒས་ཤོས་ཚུ་དཀོན་སུ་ཡོདཔ་ཨིན་རུང་ དང་ཕུག་ལས་ ཕ་མས་ཁ་རྒྱུན་བཤད་དེ་ མ་ཉམས་པར་ཡོདཔ་མི་དེ་ཡང་ ད་ལྟོའི་གནས་སྟངས་ལུ་ལྷོདཔ་ད་ ཉམས་ཡོདཔ་ལས་ ལོ་བརྒྱུད་བཀོད་དགོཔ་གལ་ཆེ་བས་མནོ་སྟེ་ བློ་དམན་རང་གིས་ རྒས་ཤོས་ སླ་སློབ་ཚུ་ལས་ ངོ་གཏུགས་འདྲི་ལེན་འབད་དེ་ འབྲི་བྲིསཔ་ཨིན།

ལའུ་ རི་གཡུས་ཚན་གྱི་རྒས་ཤོས་ མཻ་ལས་སྐྱིད་རྒྱ་མཚོ་ (ཡོངས་བསྒྲགས་ལུ་ ཤུ་ཤ་མཻ་) གྱི་བཤད་གནང་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ ང་བཅས་རའི་གཡུས་སྒོ་ལུ་ ཧེ་མ་གཞིས་མ་ཆགས་པའི་སྔ་གོང་ལུ་ ནགས་ཚལ་ནང་ སྦ/ཚར/སྨྱུག་མ་ དང་སེམས་ཅན་གླ་ཝ་ཚུ་འཁྱམས་སའི་གནས་ཡུལ་ཅིག་ཨིན་མས། དེ་བསྒང་ རྒན་ཤོས་ཚུ་ རི་དྭགས་སེམས་ཅན་བདའ་བར་འགྱོ་བའི་སྐབས་དང་ གཞིས་ཆགས་ནིའི་དོན་ལས་ ས་གཞི་འཚོལ་བར་འགྱོ་བའི་སྐབས་སུ་ ད་ལྟོའི་ བཙནཁང་ཡོད་སའི་གདོང་ཕྱོགས་ རྡོ་ལེབ་ཀྱི་ཐོག་ལུ་ སེམས་ཅན་གླ་ཝ་མཐོང་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་དང་ གླ་ཝ་ཚུ་ ཉེས་འདབས་ལུ་ཡོདཔ་པའི་ མཚོ་ལས་ འཚོ་བའི་འཐུང་ཆུ་ལོངས་སྤྱོད་དེ་ འཁྱམས་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཚུ་ལས་བརྟེན་ གཡུས་ཀྱི་མིང་ཡང་ གླ་ཝ་རི་ ཟེར་བཏགས་ཡོདཔ་ཨིན་མས། ཨིན་རུང་ ཤུལ་ལས་ སྒྲ་དངས་ཉམས་ཏེ་ གླ་བ་རི་ཟེར་མི་དེ་ ལའུ་རི་ ཟེར་བྲིས་ཡོད་པའི་བསམ་འཆར་བཀོད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན། ལོ་རྒྱུས་འདི་གི་སྐོར་ལས་ མཁན་པོ་རྟ་མགྲིན་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་ལུ་ཡང་ དྲིས་ལན་འབད་བའི་སྐབས་ མཁན་པོ་མཆོག་གི་ཡང་ ཕ་རྒན་ཚུ་གིས་བཤད་དོ་བཟུམ་རང་བཤད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན། ཨིན་རུང་མཁན་པོ་གི་གསུངས་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ རི་ ཟེར་མི་འདི་ གངས་རི་ལུ་གོ་ནི་ཨིན་རུང་ རྒན་ཤོས་མངམ་གི་རང་ རི་ ཟེར་མི་དེ་ ཆུ་ལུ་རང་གཞི་བཞག་ཡོདཔ་ཨིན། ལྷག་པར་དུ་ ད་ལྟོ་བཀྲིས་བསྒང་ལུ་བཞུགས་ཡོད་མི་ ལམ་སེལ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་རྩིས་འཛིན་པ་ བསྟན་པ་རྒྱལ་མཚན་དང་ ཕུན་ཚོགས་གླིང་ཁྲིམ་སྲུང་འགག་སྡེ་ནང་ཕྱག་ཞུ་མི་ སློབ་བཀྲིས་གཉིས་ཀྱི་བཤད་དོ་བཟུམ་འབད་རུང་ གཡུས་ཀྱི་མིང་འདི་ གོང་ལུ་བཀོད་དོ་བཟུམ་རང་བཤད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་དང་ མཻ་ལས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་གིས་བཤད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཚུ་ཡང་ཁོ་གིས་བཤདཔ་ཨིན།  རྒས་ཤོས་ཚུ་གི་བཤད་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ སེམས་ཅན་གླ་ཝ་འདི་ ང་བཅས་རའི་གཡུས་ལྷ་ མཻ་གཡུས་ན་གླིང་དང་ སྐྱེས་ལྷ་ མཻ་གཙང་ཕུག་གི་ ནོར་ཨིན་པའི་འཆར་སྣང་ཚུ་ཡང་བཀོད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན།

བཙན་ཁང་གི་གདོངས་ཕྱོག་ལུ་ཡོད་པའི་རྡོ་ལེབ་འདི་ ད་ལྟོ་ཡང་ མཇལ་ཚུགས་ཨིན་རུང་ ཉེས་འདབས་ལུ་ཡོད་པའི་མཚོ་དེ་ སྐམ་ཡོདཔ་ལས་ མཚོ་འཁྱིལ་བའི་ཤུལ་རྐྱངམ་ཅིག་མཇལཝ་ཨིན།  མཚོ་སྐམ་སོང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡང་ མཻ་ལས་སྐྱིད་རྒྱ་མཚོ་གི་བཤད་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ དང་ཕུའི་དུས་ལུ་ ང་བཅས་རའི་ཕ་རྒན་ཚུ་ རི་ཁར་ཤ་བདའ་བར་འགྱོ་སྟེ་  ས་གནས་ ཤི་དགོན་པ་ལས་ སེམས་ཅན་གླ་ཝ་གཅིག་མཐོང་སྟེ་ མདའ་ཡང་རྐྱབ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། མདའ་གུར་གནོད་འཚེ་ཅན་གྱི་དུག་ཡོདཔ་ལས་ སེམས་ཅན་འདི་མདའ་ཕོག་པའི་ཤུལ་ འཆོལ་ཏེ་(སྨྱོན་པའི་)དབང་གི་ མཚོ་གི་ནང་དུ་མཆོངས་ཡོདཔ་ལས་ དུག་ཕོག་པའི་སེམས་ཅན་ལས་བརྟེན་ མཚོ་སྨན་ཁྲོས་པ་དང་ དེ་ཚེ་ནུབ་མོ་རང་ མཚོ་འབབ་འགྱོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། མཚོ་འབབ་འགྱོ་བའི་ཤུལ་དེ་ ད་ལྟོ་ཡང་ ལའུ་རི་ དུང་མཇུག་དང་ གོང་དེ་རེ་ཟེར་སའི་ མཐའ་མར་ལུ་ ཆུ་རྡོ་ཚུ་མཐོང་ནི་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ལའུ་རི་གསུས་ཚན་འདི་ ས་གནས་མཐོ་ས་ཨིན་རུང་ རང་བཞིན་ལས་འཁྱིལ་བའི་མཚོ་ཚུ་ཡང་མཇལ་ཚུགས་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ཨིན་རུང་ གནམ་གཤིས་འགྱུར་བ་དང་འཁྲིལ་ མཚོ་ལ་ལུ་ཅིག་ སྐམ་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་དང་ ལ་ལུ་ཅིག་ ད་ལྟོ་ཡང་ཡོདཔ་ཨིན། མཚོ་ཚུ་ཡང་ བཙན་ཁང་མཚོ། རྡོ་གོ་རོམ་མཚོ། དང་ ཟླ་བའི་ནང་ཀ་མཚོ་ ཟེར་གཡུས་ཀྱི་མགུ་ལུ་ཆགས་ཡོདཔ་ཨིན། ཨིན་རུང་ མཚོ་ཚུ་ གནམ་བྱཱར་ལུ་རྐྱངམ་ཅིག་འཁྱིལ་དོ་ཡོདཔ་ལས་ གནམ་དགུན་གྱི་སྐབས་ལུ་ གདམ་ཉོག་གི་རྫིང་བཟུམ་མཇལ་དོ་ཨིན། མཚོ་འདི་ཚུ་ དུས་རྒྱུན་འཐོན་ནི་མེདཔ་ལས་  ལ་ལུ་གཅིག་གི་འབད་བ་ཅིན་ ཆར་ཆུ་འཁྱིལ་ཡོད་པའི་འཆར་སྣང་ཚུ་ཡང་བཀོད་ཡོདཔ་ཨིན་རུང་ ད་རེས་ཁམས་ཅིག་ཁར་

 (ཉེ་བའི་དུས་ལུ) མཚོ་ཆགས་ཡོད་སའི་ས་གནས་ལས་ དུང་དཀར་ཐོབ་ཡོདཔ་ལས་ ཆར་ཆུ་འཁྱིལ་ཡོདཔ་ཨིན་ན་དང་མཚོ་ངོ་མ་ཨིན་ན་ མི་ཚུ་གི་དོག་པ་སེལ་ཚུགས་དོ་ཡོདཔ་ཨིན། དུང་དཀར་ཡང་ ལའུ་རི་ལྷ་ཁང་ཉམས་སོ་ཞུ་བའི་ རྡོ་ལེབ་བཏོན་པའི་སྐབས་ཐོབ་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

སྤྱིར་བཏང་ ལའུ་རི་ཟེར་སླབ་དང་ལུ་ ཐིམ་ཕུག་ཟེར་སླབ་དོ་བཟུམ་ཅིག་ཨིན། ཐིམ་ཕུག་ཟེརཝ་ད་ལུ་ གཡུས་སྒོ་དང་ལུང་གཤོང་ལེགས་ཤ་ཡོདཔ་ལས་ ལའུ་རི་ཟེར་སླབ་ད་ལུ་ཡང་ ལུང་གཤོང་ནང་གི་མིང་སོ་སོར་ཡོདཔ་ཨིན། འདི་ཚུ་ཡང་ ༡/ ལྷ་ཁང་འཁོར། ༢/ ལྟག་ངག་པ། ༣/ ཟུར་ཀ ༤/ གོང་དེ་རེ། ༥/ བར་ཀ་ལང་ནང་། ༦/ འུང་ག ༧/ དུང་མཇུག་ཀ ༨/ ཟོར་ག ༩/ མཆོད་རྟེན་ངག་པ། ༡༠/ མཆོད་རྟེན་ཕྲའང་ག ༡༡/ ལམ་ཐང་ནང་། ༡༢/ དུ་ཁ། ༡༣/ མར་འཕེལ།

ལའུ་རི་ལྷ་ཁང་བསྐོར།

སྐྱེ་ ཆེན་དམ་པ་ སག་ཏེང་གུ་རུ་ བསྟན་འཛིན་འོད་ཟེར་མཆོག་གནམ་ལོ་ ༡༩༥༠ ཅུའི་ལོ་གྲངས་ནང་ལའུ་རི་གཡུས་ཚན་ནང་ཞབས་བཅགས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ཨིན་རུང་གནད་དོན་དེ་གི་སྐོར་ལས་ཁ་གསལ་ཏོག་ཏོ་འབད་བཤད་གནང་མི་གཅིག་ཡང་མེདཔ་ ལས་ མཻ་དཀོན་རྒྱས་ཀྱི་བཤད་དོ་བཟུམ་འབད་རུང་ གནམ་ལོ་ ལྕགས་ཕོ་སྟག་ལོ་ནང་ཨིན་ཟེར་རྐྱངམ་ཅིག་བཤད་ཚུ་དོ་ཡོདཔ་ཨིན། འདི་བསྒང་སྐྱབས་རྗེས་མཆོག་གི་ ལའུ་རི་གི་མི་སེར་ཚུ་ལུ་ དུས་དང་ཕུག་ལས་ཡོད་པའི་ལྷ་ཁང་ཆུང་བ་འདི་ ཉམས་སོ་ཞུ་སྟེ་ ལྷ་ཁང་སྦོམ་བཞེངས་དགོ་པའི་བཀའ་སློབ་གནང་བཞིན་དུ་ མི་སེར་ཚུ་གིས་ཡང་ ཕྱག་ཞུ་ནིའི་ཁས་བླངས་ཕུལ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ལྷ་ཁང་ཉམས་སོ་ཞུ་དགོ་པའི་ཁུངས་ཡང་ གཡུས་སྒོའི་ཉེས་འདབས་ལས་ ས་རུད་དང་ཆུ་རུད་བཀག་འཐབས་ལུ་བརྟེན་ ཉམས་སོ་དང་བཅས་གསར་བཞེངས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ཨིན་རུང་ཧེ་མ་ལས་ཡོད་པའི་ལྷ་ཁང་ རྙིངམ་འདི་ག་གིས་བཞེངས་ཡོདཔ་ཨིན་ན་དང་ གནམ་ལོ་ག་དེམ་ཅིག་ཁར་བཞེངས་ཡོདཔ་ཨིན་ ཤེས་མི་ག་ཡང་མེདཔ་ཨིན་པས། མཻ་དཀོན་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་དོ་བཟུམ་འབད་རུང་ ལྷ་ཁང་དེ་ ཧེ་མ་ཁོ་རང་ལོ་ན་ཆུང་ཀུའི་བསྒང་ལས་རང་མཐོང་ཅིག་ཟེར་བཤད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན།

ལྷ་ཁང་གསར་བཞེངས་འདི་གནམ་ལོ་ ལྕགས་ཕོ་སྦྱི་ལོའི་ནང་འགོ་བཙུགས་ཡོད་པའི་ལོ་བརྒྱུད་ཚུ་བཤད་གནང་ཡོདཔ་མ་ཚད་ལྷ་ཁང་བཞེངས་ནིའི་ འཆར་འགོད་པ་ཡང་མཻ་དཀོན་རྒྱས་ཁོ་རང་དང་ ཆ་རོགས་ ལྟའུ་ལ་ཨིན་ཟེར་གསུངས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན། མཻ་སློབ་དཔོན་དཀོན་རྒྱས་ཀྱི་གསུངས་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ ལྷ་ཁང་བཞེངས་ནིའི་ལཱ་ཚུ་ཡང་ སྡེ་ཚན་སྡེ་ཚན་སྦེ་ བགོ་བཀྲམ་འབད་དེ་བཞེངས་ཡོད་པའི་ལོ་བརྒྱུད་ཚུ་ཡང་ཁ་གསལ་འབད་གསུངས་གནང་ཡི། ཨིན་རུང་དེ་བསྒང་ འཕྲུལ་ཆས་ཟེར་མི་ག་ནི་ཡང་མེདཔ་ལས་ ལྷ་ཁང་བཞེངས་པའི་སྐབས་ལུ་ ཤིང་ཆས། རྡོ། ས་ ལ་སོགས་པ་ཚུ་བསྐྱལ་ནིའི་དོན་ལས་ ནོར་གྱི་པགས་པ་དང་ཤིང་ལེབ་ཚུ་ལག་ལེན་འཐབ་ཅིག་ཟེར་ཨིན་མས།

ལའུ་རི་ལྷ་ཁང་ནང་ལུ་ ནང་རྟེན་གཙོ་བོ་ གུ་རུ་ ཡོདཔ་ཨིནམ་དང་ སྐུ་རྟེན་ཡང་ སག་ཏེང་གུ་རུ་མཆོག་གིས་ རབ་གནས་གནང་ཐོག་བཙུགས་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ལྷག་པར་དུ་ ལྷ་ཁང་གི་གྱང་ལུ་ཡང་ སྡེབས་རིས་མ་ཚད་པར་ གུ་རུའི་སྐུ་རྟེན་ རིང་ཚད་ སེན་ཀྲི་མི་ཀྲར་ ༡༥ སྦེ་མི་ ༡༠༨ ཡོདཔ་ཨིནམ་དང་ སྐུ་རྟེན་ཚུ་ཡང་ ལར་རྒྱབ་ལ་ རིན་པོ་ཆེ་ ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་གིས་བཞེངས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པའི་ལོ་བརྒྱུད་ཚུ་གསུངས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན།

གནམ་ལོ་ ༡༩༩༥ ལུ་ མི་སེར་ཚུ་ལས་ མ་དངུལ་བསྡུ་ལེན་འབད་དེ་ ལྷ་ཁང་འདི་ལྕགས་ཤོ་བཀབ་ཡོདཔ་ཨིནམ་དང་དེ་གི་ཧེ་མ་ཤིང་ལེབ་བཀབ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། དེ་ལས་གནམ་ལོ་ ༢༠༠༠ གི་ལོ་ལུ་ གཞུང་ལས་ ཉིན་དྲོས་ཀྱི་མེ་བཙུགས་ཡོདཔ་ཨིན་དང་དེ་ཤུལ་གནམ་ལོ་ ༢༠༠༤ ལུ་ ལྷ་ཁང་གི་གསེར་ཏོག་ཡང་བཀལ་ཡོདཔ་ཨིན། ཨིན་རུང་ ལྷ་ཁང་འདི་ཉམས་སོ་ཞུ་དགོཔ་ཐོན་ཡོདཔ་ལས་ གནམ་ལོ་ ༢༠༡༤ ལུ་རྒེད་འོག་གོང་འཕེལ་མ་དངུལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོག་ ཉམས་སོ་ཞུཝ་དང་འབྲལ་ རྒྱགས་བསྐྱེད་འབད་དེ་ ལྷ་ཁང་སྒྲུབ་ཚར་བའི་ཤུལ་ འབྲུག་ཟླ་ ༡༡ པའི་ཚེས་ ༡༤ གནམ་ལོ་ ༢༠༡༥ སྤྱི་ཟླ་ ༡ པའི་སྤྱི་ཚེས་ ༤ ལུ་ བར་མཚམས་བླ་མ་ ཟླའུ་སྤོ་མཆོག་གིས་ རབས་གནས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན།

Lauri Gewog comprises several villages scattered over the interlocking spurs and deep vallyes. The vilages are: 1. Lauri, 2. Momring, 3. Reynang, 4. Phajugonpa, 5. Zangthi, 6. Dungmenma, 7. Tshephu, 8. Woongthi, 9. Seyzor, 10.Patpanadang. In general, the people Lauri gewog have thier ancestoral traits in Trashignag as the people of Lauri, Momring and Zangthi worships all the deities of Trashgigang such as Ama Jomo, Tshong-tshongma, and  Dangling. 

In the following case, it is all about Lauri village and does not cover other vilages though it might have been wonderful to get similar stories ragarding above villages.

Lauri Village.

Photo from Khenpo Tandin Jamtsho, Lauri,  November, 2014

The village of Lauri has an approximate of more than 300 households spreaded across the sloppy gradient, a good palce for sightseeing. One can immediately view the villages of Reynang, Lower Momring,  Jompa, Ramjar Gonpa, Dungmenma, and Woongthi.  Historically, there are no information available regarding the early settlement of the people in Lauri and it is just an oral history narrated by some of the elderly people of the village. According to Lopon Konjay of Lauri, he confirms that the people had come from Yonphula, Odzorong, and Samkhar in search of better land for their settlement during 1800's,  and settled on the bank of Jomori, called  ‘Marphung’ or ‘Marpahy-woong’. He stated that no exact year could be traced and is calculated based on the history of our great-grand parents.  This place has been the hub of their settlement in the early days and later having been shifted to lower part of the present day village called ‘Dukha Mani’. It was from Dukha Mani, that people were then dispersed to different places based on the suitability of land for cultivation.   
Memi Konjay remembers people abandoning and fleeing to Sikkim and Shillong in India during the Sino-Indian War,  that occurred from 1949-1957. He said that there had been a series of violent incidents uprising from the war which ultimately made them to move to a safer place.  Even in the present day, there are many remains of ‘fighting hole’ which can be found at Marphaywoong and alongside the bank of the Jomori River.  After the war, the people of Lauri restarted their settlement finding fertile land for agriculture and  shifted from Dukha Mani to the present day village.

Many might wonder why the village is called Lauri or how it got the name. Memi Leki Jatsho, commonly known as Sheesha Memi (sheep herder) stated that Lauri was once extensively cropped with bamboo  and habitated by musk deers. During those days, thier main occupation were hunting and many preferred hunting. So, when they were going for hunting and looking for fertile land, they have encountered with a male and female musk deer, ‘LAUWA (གླ་ཝ)’ sleeping on the stone at present day 'tsankang' བཙན་ཁང་།. These animals were found drinking water from the lake nearby (བཙན་ཁང་མཚོ)  and therefore added the suffix -ri (རི), meaning the water.  Thereafter, they named the village as lawa-ri (གླ་ཝ་རི།), the place of muskdeer and water. Some people have different say regarding "re" and they refer it to the mountains. However,  it was concluded that "re" won't be the mountains as our great-grand fathers were all shrchops though "re" refers to mountains in Ngalong (Dzongkha). Today, the village is called as Lauri (ལའུ་རི) from Lawa-re (གླ་ཝ་རི) and this could be due to standardization or creolization. Khenpo Tandin Jamtsho, known as Memi Tandin also pointed out that the village was named as Lawa-ri (Lauri) after encountering the muskdeers by our great grand parents. The same was narrated by Mr. Tashi (RBP) and Mr. Tempa Gyeltshen (Accountant, MoWHS).

If you visit tsankang, you could prominently see that large boulder kept unmovable in front of tsankang and not the lake. The lake is now dried and can be seen no more.  Some elderly people of vilalge justifies that the animal was the cattle folk of the deity of village ‘Memi Yunaling’ (ཡུལ་ལྷ་མཻ་གཡུལ་ན་གླིང་།) and the deity of birth ‘Memi Tsangphu’(སྐྱེས་ལྷ་མཻ་ གཙང་ཕུག)

The first construction works were started in the early spring of 1960, initiated by the village heads and it took the next two years to complete.  Meme Towla &  Lopen Konjay carried out the architectural works. Lopen Konjay said that the construction works were carried out in division headed by an elected heads. The works took very long time in lifting huge wooden blocks & Stone for the construction in the absence of modern technology. Bamboo baskets  & animal skins were used for carrying the construction materials from the distant places.

The Lhakhang is quite unique from the rest of the Lhakhangs in the Gewog. High stone walls surround the Lhakhang from all sides making it visible from a far place. Visitors remain amazed on entering inside the Lhakhang because of the wondrous statues. There are one hundred & eight Guru Statues with an approximate height of 15cms.Thses statues were built by the Lajala Rinpoche Sherab Jamtsho. It also bears a human size statue of Guru Tshengye, which were installed by the Saktang Guru Rinpochhe. On the left hand side of the corner stands the statues of the local deity Dragpa Wangdi.

In 1995 the roof of the Lhakhang was replaced by the CGI sheets, removing the shingles. The CGI sheets were bought by the contribution made by the villagers & not from any other funds. Later in the year 2000, the Lhakhang was electrified with solar lightning. With a progressive development of the Lhakhang, Village head & the government workers from  within the village initiated to put up Sertog in the year 2001. Fruitfully, the Sertog was bought in the year 2004 from the fund raised from contributions. With the granting of  Constituency Development Grant (CDG) budget, the present Lakhang was renovated in 2014.  

The old lhakhang was totally dismantled and expanded from previous old Lakhang. It was consecrated on 14th of the 11th Month of Bhutanese Calendar (4th January 2015) by Bartsham Lama Dawpo.

Momring Village

The village of Momring is just 15 minutes uphill walk from the gewog center of Jompa. It is located between Lauri and Reynang village or otherwise between the two rivers of Marphay and Taktsang River. The village is little smaller than Lauri and larger than Reynang village. Historically, the ancestors of Mongripas are said to have come from Trashing, started their initial settlement at Mawjung and later shifted to the present location. 

What could be the reason for naming the village as “Momring”? Several attempts were made to inquire the grandparents of Momring village and they confirmed that the name was derived from plants called ‘momring’. In English, the plant is known as “chameleon plant” or “fishwort” and it is being eaten as salads. The grandparents of  Momring village claims that the abundance of chameleon plants has given the name of the village and they could still find it growing abundantly, sufficient enough to sell it in the market. For instance, a bunch of Chameleon roots or momring could fetch Nu. 25-30/- in Thimphu, being sold in the vegetable market. Momringpas are happy that they could very soon sell the chameleon roots as the road is approaching…

Momring/Chameleon Roots

Momring Ready for the meal